TOP NEWS

Sunday, January 6, 2013

Ana ilə körpənin münasibəti


Ananın uşaqla əlaqəsinin ən əhəmiyyətli mərhələsi, doğumdan dərhal əvvəl başlayıb, doğumdan sonrakı aylarda davam edən əlaqədir. Burada ananın başda yoldaşının dəstəyi olmaq üzrə cəmiyyət tərəfindən dəstək və köməyə ehtiyacı vardır. Ana uşaq əlaqəsində fiziki təmas böyük əhəmiyyət daşıyar. Ananın bədən qoxusu, istiliyi, uşağı alışıq forması bu ünsiyyətdə çox əhəmiyyətlidir. Xüsusilə 0-3 yaş arasında olması lazım olan bu yaxın əlaqənin reallaşmaması, gələcəkdə görülə bilən bəzi davranış pozuqluqlarının səbəbi olaraq göstərilir. Yenə bu dövrdə ananın yoxluğundan qaynaqlanan "emosional məhrumluq", gərək zehni gərək romantik və ictimai inkişaf geriləməsinə və gecikməsinə səbəb ola bilməkdədir.Həyatın ilk ilində körpənin psixo-ictimai vəzifəsi, güvənməyi öyrənməkdir. Körpə ilə anası arasındakı əlaqədən doğan güvən duyğusu, insanın irəlidə quracağı şəxslər arası əlaqələrin təməlini meydana gətirər. Körpənin ehtiyaclarına ananın yerində və zamanında yönələ bilməsi, onun çətinliklərini apara bilməsi, sözsüz dilini anlaya anayla körpə arasında qurulan qarşılıqlı anlayış və güvənin təməlini meydana gətirər.

Ana körpə arasındakı əlaqə əvvəlcə körpənin fiziki və ruhi ehtiyaclarını doyurar. Hər uşaq bioloji və genetik quruluşu, zəka, emosional və ictimai inkişafı baxımından başqalarından, hətta öz qardaşlarından fərqlidir. Bu səbəblə uşaq yetişdirmənin ustalığı, hər uşağa görə ayrı və hər uşağın içində olduğu dövrə uyğun düşəcək şəkildə fərqli davrana bilməkdə gizlidir.

Sağlam ana uşaq əlaqəsinin meydana gəlməsində ananın ruh sağlamlığı böyük əhəmiyyət daşımaqdadır. Bədbəxt bir evlilik nəticəsində, ananın yoldaşından kafi maraq görə bilməməsi, ailənin iqtisadi çətinlikləri, atanın, uşağın doğumunu istəksiz bir şəkildə qarşılaması, ananın gərginliyini artıran, bu səbəbdən ana uşaq əlaqəsini zədələyən faktorlardır.

İki il içində ana-uşaq arasındakı emosional əlaqələr, inkişafın təməlini meydana gətirər. Körpəsinə qarşı isti bir yanaşma içindəki ana, dil inkişafı baxımından "cikgildəməkdir" mərhələsini yaşayan 3 ay ətraflarındakı körpəsiylə sanki söhbət edər. Bu ünsiyyət inkişafının hamısını xüsusilə dil inkişafını müsbət baxımdan təsir edər.

Ananın oxşayaraq, bəsləyərək, oynayaraq uşağıyla qurduğu dialoq, romantik doyumun təmin və ana-uşaq arasındakı körpünün bərkiməsinə səbəb olar. Schaffer, ən müvəffəqiyyətli ana uşaq əlaqəsinin körpənin təbii fəaliyyətlərinə ananın inkişaf etdirdiyi cavabların başladığını vurğulayır. Bowlby, inkişafın təməlində ana ilə uşaq arasındakı isti əlaqənin olduğunu müdafiə edər. Bowlby'e görə bu əlaqə doyum və həzz səbəbidir.

Psixoloq: Gülarə Mahmudova